Je lichaam heeft twee zenuwstelsels:
1. het centrale zenuwstelsel, dat onder invloed van onze wil staat.
Hiermee kun je bijvoorbeeld je spieren aansturen en daardoor kun je bewegen.
2. het autonome zenuwstelsel, dat niet onder invloed van onze wil staat.
We kunnen dit slechts indirect beïnvloeden.
Het autonome zenuwstelsel regelt automatisch bijna alle onbewuste functies en processen in je lichaam. Zoals je ademhaling, je hartslag, je bloeddruk, de energieproductie, de spijsvertering en de stofwisseling. Over dat soort functies hoef je niet na te denken.
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee regelsystemen met elk een tegengestelde werking:
De sympathicus. Dit is het systeem die ons in staat stelt te overleven in levensbedreigende situaties, te vechten, te vluchten en te presteren. In deze stand verbruikt je lichaam energie. De stof die hier bij hoort is adrenaline. In deze fase stijgt je hartslag, bloeddruk en ademsnelheid.
De parasympathicus is de tegenspeler van de sympathicus en is verantwoordelijk voor herstel, reparatie, opbouw en rust. Als de parasympathicus actief is, daalt je hartslag, daalt je bloeddruk, krijgen je spieren en organen voldoende bloed en zuurstof.
Bij een gezond dagelijks ritme is er balans tussen de sympathische en de parasympatische activiteiten:
- Inspanning en stress worden afgewisseld met ontspanning en rust.
Wanneer het ene gedeelte actiever wordt, wordt het andere gedeelte minder actief. Deze balans zorgt ervoor dat wij ons voortdurend kunnen aanpassen aan een veranderende omgeving.
Onze systemen moeten goed op elkaar afgestemd zijn en beide moeten even sterk zijn om elkaar in evenwicht te houden.
Om de balans te bewaren is het nodig om de sympathicus alleen dan te laten werken als het nodig is: In levensbedreigende situaties of in situaties waar extra lichamelijke of mentale inspanning wordt gevergd. Om vervolgens dan de sympathicus zo snel mogelijk weer uit te schakelen en de parasympathicus te laten domineren, zodat je lichaam kan herstellen.
Verstoring van de balans van het autonome zenuwstelsel.
In de huidige tijd waarin wij leven ervaren we drukte, het is soms veeleisend. We hebben vaak te maken met een vorm van stress.
Bij stress wordt er een beroep gedaan op de sympathicus. Steeds een beetje meer en meer. Deze overmatige activiteit van het sympathische zenuwstelsel, veroorzaakt op termijn een verstoring van de balans tussen het sympathische en het parasympatische zenuwstelsel.
Het gevolg van langdurige stress is dat de sympathicus te vaak en te lang wordt ingeschakeld (onbewust) en dat je hem niet weer kunt uitschakelen. Tegelijkertijd is de parasympaticus vaak uitgeschakeld en biedt onvoldoende tegenwicht.
Door deze disbalans raakt je stresssysteem overbelast en ontstaan er stressklachten.
Je lichaam kan niet voortdurend in een verhoogde staat van paraatheid zijn. Als dit te lang aanhoudt, raakt de balans van het autonome zenuwstelsel blijvend verstoord en is er sprake van chronische stress.
Daardoor kan de energieregeling in het lichaam verstoord raken. Soms is de sympathicus te actief (dat kan zich o.a. manifesteren in een onrustig, nerveus of opgejaagd gevoel).
Soms is de sympathicus juist onderactief (dat uit zich bijvoorbeeld in een uitgeput gevoel na lichte inspanning, veel slapen en moe wakker worden).
Heel veel klachten hangen nauw samen met een minder goed werkend autonoom zenuwstelsel. Een goede werking van het autonome zenuwstelsel is een basisvoorwaarde voor een goede gezondheid en het lekker in je vel zitten.